Backgammon (znana również pod nazwą tryktrak) – nazwa backgammon pochodzi z języka angielskiego (z języka francuskiego tric-trac). Jest to gra planszowa, przeznaczona dla dwóch graczy. Polega ona na przesuwaniu pionków zgodnie z liczbą wyrzuconych oczek na planszy złożonej z 24 pól. Zwycięzcą zostaje osoba, która jako pierwsza usunie wszystkie swoje pionki z planszy. Jest to gra logiczna (strategiczna), która nie dość, że rozluźnia i daje rozrywkę, to dodatkowo wyostrza zmysły, zmusza zawodników do logicznego myślenia i szybkiego podejmowania decyzji.
Rys historyczny
Gra backgammon jest jedną z najstarszych gier planszowych, jakie występują na świecie. Historia jej powstania sięga starożytnych krajów: Egiptu, Mezopotamii, Grecji oraz Rzymu. Z wielu źródeł można się dowiedzieć o jej powstaniu. Jedno z nich mówi, że gra powstała 5 tysięcy lat temu, inne znowu, że powstała ona w starożytnych Chinach, czy też Indiach. Niektóre źródła podają, że gra ta powstała dzięki Palamedesowi, który ją miał podobno wymyślić podczas oblężenia Troi. Kolejne źródła podają, że tysiące lat po Egipcjanach, gra podobna do tryktraka była bardzo popularna w Grecji i to z jej zasad został utworzony został dzisiejszy backgammon.
Sprzęt do gry
Plansza – składa się ona z czterech części, z których każda ma narysowane po 6 pól o kształcie trójkątów. Po obu stronach planszy są linie, które wyznaczają 12 podłużnych pól. Przestrzeń pomiędzy liniami w pionie to tzw. banda, a przestrzeń pozioma, to tzw. dwór.
Pionki – do gry potrzebnych jest 15 pionków białych i 15 pionków czarnych (lub czerwonych).
2 kostki do gry
Zasady gry
Cel gry: celem w grze jest umieszczenie wszystkich swoich pionków w swojej bazie oraz zdjęcie ich z planszy. Zwycięża zawodnik, który jako pierwszy pozbędzie się wszystkich swoich pionków. W grę może grać dwóch zawodników, z których każdy na początku otrzymuje 15 jednokolorowych pionków. Do gry wykorzystuje się planszę podzieloną na 24 trójkątne pola. Pola te podzielone są na cztery części: dom czerwonych, podwórze, podwórze, dom białych. Pas, który dzieli planszę na połowy nazywa się bandą.
Rozpoczęcie gry: gra rozpoczyna się od odpowiedniego ułożenia pionków na planszy. Jeden zawodnik będzie przesuwał swoje pionki zgodnie z ruchem wskazówek zegara, a jego przeciwnik w stronę przeciwną. Na początku zawodnicy rzucają jedną kostką, a ten, który wyrzuci wyższa liczbę oczek, zaczyna rozgrywkę. Następnie rzuca on dwiema kostkami i przesuwa swoje pionki o odpowiednią ilość pól.
Przesuwanie pionów:
• Ilość wyrzuconych oczek na kostkach stanowią dwa oddzielne ruchy. Można przesunąć jeden pionek o sumę oczek z dwóch kości, ale można także przesunąć dwa pionki o odpowiednią ilość pól. Np. wyrzucamy kostką 6 i 3 możemy przesunąć jeden pionek o 9 pozycji, bądź tez przesunąć jeden pionek o 6, a drugi o 3 pola.
• Pionek można przestawić tylko na pole, które jest puste, stoją na nim wyłącznie Twoje pionki, bądź też stoi na nim tylko jeden pionek rywala. Nie można postawić pionka na polu, gdzie jest więcej niż jeden pionek przeciwnika.
• W momencie wyrzucenia przez gracza na obu kostkach tej samej ilości oczek, ruchy są podwajane. Czyli w momencie, gdy wyrzucimy na każdej kostce po 2 oczka, to możemy: przesunąć jeden pionek o 8 pól, albo dwa pionki o 4 pola, albo dwa pionki o 2 pola i jeden o cztery pola, bądź też inna dowolna konfiguracja, ale w sumie możemy przesunąć pionki o 8 pól.
• Każdy gracz musi przesuwać swoje pionki o taką ilość oczek, jaką wyrzucił. Jeżeli nie może tego wykonać, to przesuwa pionki o ilość oczek z kostki o wyższej wartości. Jeżeli jednak nie może i tego zrobić, to wtedy przesuwa o ilość oczek z kostki drugiej. Jednak gdy i to jest niemożliwe, to gracz traci swoją kolejkę.
Zbijanie pionków: do bicia pionków dochodzi wtedy, gdy pionek gracz zostaje przesunięty na pole, gdzie znajduje się jeden pionek przeciwnika. Wtedy to pionek przeciwnika zostaje zbity i przesuwa się go na bandę. Gracz, którego pionek znalazł się na bandzie, nie może wykonać normalnego ruchu aż do momentu, gdy nie zdejmie ich wszystkich z bandy.
Zdejmowanie pionków z bandy do gry: pionki z bandy wyprowadza się do domu przeciwnika. Stawia się je na polu, które odległe jest od podwórza o ilość oczek z jednej kostki (w przypadku, gdy pion może stanąć na to pole). W przypadku, gdy przeciwnik jest w posiadaniu wszystkich sześciu pól w swym domu, nie ma możliwości na wprowadzenie pionków z bandy, więc gracz traci swoją kolejkę. Podobnie jest, gdy oba pola, które wskazują oczka z kostek są w posiadaniu drugiego gracza.
Zdejmowanie pionków z planszy: jest to ostatni etap gry i jest on możliwy dopiero w momencie posiadania wszystkich pionków w domu. Gracz, który jako pierwszy zdejmie wszystkie pionki – wygrywa. Można także wyprowadzać pionki, które znajdują się na polach oddalonych od dworu o ilość wyrzuconych oczek (np. wyrzucając 4 i 3, możemy zdjąć z planszy jeden pionek z pola 4 i jeden z pola 3). Jeżeli na polach odpowiadającym ilości wyrzuconych oczek nie ma pionków, to trzeba przesuwać pionki znajdujące się na dalszym polu. Natomiast jeśli na dalszych polach nie ma już żadnych pionków, to zawodnik może zdjąć z planszy pionek z ostatniego zajętego pola. Należy jednak pamiętać, że pionki zdejmujemy dopiero wtedy, gdy w domu są już wszystkie pionki. Jeżeli przeciwnik zbije nam pionek w momencie zdejmowania pionków, to musimy przestać je zdejmować do momentu, aż zbity pionek wróci do domu. Raz zdjęty z planszy pionek nie wraca już na planszę.
Podstawowa strategia
Najważniejsze w tej grze jest umiejętne poruszanie się pionkami. Należy robić to w ten sposób, aby nigdy nie pozostawiać żadnego pionka samotnie (dzięki temu nie można ich zbić). Gracz powinien starać się zablokować jak największą ilość pól w swoim domu, a następnie musi się postarać zbić pionek przeciwnika (dzięki temu przeciwnikowi ciężko będzie odzyskać pionek). Przeciwnik będzie mógł wrócić do gry dopiero w momencie, jak Ty zaczniesz opuszczać swój dom większą ilością pionków.
Podsumowanie
Często zawodnicy grający w tą grę rozgrywają nie tylko jeden pojedynek, ale całe mecze. Za każde zwycięstwo zdobywa się jeden punkt. Jeżeli gracz wprowadzi wszystkie swoje pionki na dwór zanim jego rywal zdoła wprowadzić choćby 1 pionek, wtedy punktowana jest podwójnie. Dodatkowo jeśli przeciwnik będzie miał choć jeden pionek na bandzie, to zwycięzca otrzymuje potrójną ilość punktów. Często zawodnicy grają przy wykorzystaniu tzw. kostki dublującej. Użycie takiej kostki oznacza zwiększenie ilości punktów zdobywanych za zwycięstwo. Jeżeli taka kostka została użyta, to zwycięzca dostaje ilość punktów zdobytych za grę (1, 2 lub 3) pomnożone przez cyfrę, jaka wypadła na kostce. Kiedy zawodnik wybierze podwojenie, jego przeciwnik ma prawo dokonać kolejnej decyzji w sprawie podwojenia. Gracz proponujący podwojenie nie może się już z tego wycofać. Przeciwnik może zaakceptować ten wybór, lub też nie. Jeżeli zaakceptuje, to zwycięzca otrzymuje ilość zdobytych w grze punktów pomnożonych przez liczbę oczek wyrzuconych na kostce. Jeżeli jednak odrzuci on propozycje, gra się kończy i zawodnik zwycięża za 1 punkt. Gdy przeciwnik zaakceptuje podwojenie, to pierwszy gracz traci kostkę podwajającą. W późniejszym etapie gry zawodnik może ponownie podwoić punkty. Używanie kostki dublującej do gry stosuje się zgodnie z zasadami reguły Crawforda.